Stadscaerte Groninga 1575

Ruim tien jaar na het verschijnen van de kaart van Jacob van Deventer kwamen Georg Braun (Keulen, 1541) en Franz Hogenberg (Mechelen, 1535) met hun vogelvlucht van de stad Groningen. Hij verscheen in 1575 in het tweede deel van Braun en Hogenbergs Civitates Orbis Terranum: een collectie stadsplattegronden van hoofdzakelijk Europese steden. De complete serie, waarvan het zesde en laatste deel in 1617 verscheen, bevatte 564 aanzichten, vogelvluchten en stadsplattegronden van ruim tweehonderd steden: van Parijs en Londen tot Damascus en Moskou.

Naast Groningen bevatte de Civitates ook kaarten van talloze andere Nederlandse steden, waaronder Dordrecht, Franeker, Harderwijk, Haarlem, Amsterdam en Brielle. Het merendeel van de kaartgravures in de Civitates was van de hand van cartograaf Hogenberg, zo ook die van Groningen. Braun, kanunnik van de Dom van Keulen, was meer de ‘redacteur’ van het geheel. Hij beschreef de stadsplattegronden en voegde bovendien de figuren in de voorgrond toe. Gekleed in lokale klederdracht gaven deze de kaarten een extra authentiek karakter.

Daarnaast gaat het verhaal dat Braun – enigszins naïef – de figuren ook toevoegde om te voorkomen dat de Turken de kaarten voor militaire doeleinden zouden gaan gebruiken. Hun religie verbood namelijk de representatie van menselijke figuren. Braun en Hogenberg beschouwden hun Civitates Orbis Terranum overigens als een gids voor de wereldatlas Theatrum Orbis Terrarum van Abraham Ortelius uit 1570; een ander beroemd cartografisch werk uit de zestiende eeuw.